Jedan uklješteni nerv izaziva niz simptoma u više delova tela: Specifična stanja koja dovode do abnormalnog pritiska na živce

Uklješteni živac (nerv) je nemedicinski termin za komprimovani živac, koji može da se desi bilo kom nervu van kičmene moždine. Kada do toga dođe, može da se oseti, peckanje, utrnulost i bol.

Uklješteni živac (nerv) je nemedicinski termin za komprimovani živac, koji može da se desi bilo kom nervu van kičmene moždine. Kada do toga dođe, može da se oseti, peckanje, utrnulost i bol.

Blago uklješteni živci se obično rešavaju uz kućnu negu, poput odmora. Umereno uklješteni živci mogu zahtevati medicinsku negu, poput fizikalne terapije ili kortikosteroida. Jako uklješteni živci – uključujući i one koji su rezultat hroničnih stanja poput spinalne stenoze, mogu biti dugotrajni, i zahtevaju medicinski tretman.

Lekaru se treba javiti u dva slučaja:

• ako simptomi uklještenog živca traju duže od nedelju dana i ne poboljšavaju se uz kućnu negu
• ako je iznenadan i jak

Šta je uklješteni nerv?

Uklješteni nerv je širok termin za komprimovani periferni nerv – nervi izvan mozga i kičmene moždine. Tkiva koja okružuju živce, poput kostiju, ligamenata i mišića, mogu da vrše pritisak na njih i stiskaju ih, zbog čega dolazi do utrnulosti, peckanja i bola.

Ovi simptomi mogu biti da budu privremeni ili dugotrajni, što zavisi od uzroka i težine. Većina slučajeva se lečiti odmorom, lekovima koji se izdaju bez recepta i fizikalnom terapijom.

Uklješteni nervi povezani sa kičmom

Kada okolna tkiva pritiskaju korene perifernih nerava, gde periferni nervi izlaze iz kičmene moždine, to može da izazove bol, utrnulost i peckanje u različitim delovima tela, što se zove radikulopatija.

Postoji nekoliko vrsta radikulopatija na osnovu toga gde se nalazi uklješteni živac duž kičme :

• Vrat – cervikalna radikulopatija
• Srednji do gornji deo leđa – torakalna radikulopatija
• Donji deo leđa – lumbalna radikulopatija

Druge vrste stegnutih živaca

• Medijalni nerv u zglobu – Sindrom karpalnog tunela
• Radijalni nerv u laktu – Sindrom radijalnog tunela
• Nervi u donjem delu vrata i gornjem delu grudnog koša – Sindrom torakalnog otvora
• Ulnarni živac u laktu ili zglobu – Zarobljavanje ulnarnog živca
• Lateralni femoralni kožni nerv u butini – Meralgija parestetika
• Peronealni nerv na vrhu stopala – Sindrom fibularnog tunela
• Pudendalni nerv u karličnom području – Pudendalna neuralgija
• Išijadični nerv u donjem delu leđa, kukovima, zadnjici ili nozi -Išijas
• Tibijalni nerv u peti ili tabanu stopala – Sindrom tarzalnog tunela

Sve su ovo primeri sindroma kompresije nerva.

Simptomi uklještenog nerva

Uklješteni živac obično izaziva simptome parestezije (abnormalnog osećaja). To se oseća kao:

• Peckanje
• Gorenje
• Bockanje
• Svrab
• Trnci
• Utrnulost

Uklješteni živac može da izazove i bol, koji može da bude oštar ili tup. Umereno do jako uklješteni živci mogu dovesti do slabosti mišića.

Pošto jedan nerv može da obezbedi osećaj u više od jednog dela tela, ovi simptomi se mogu proširiti na različite oblasti. Na primer, stegnuti išijadični nerv u donjem delu leđa može da izazove simptome u kukovima, zadnjici i/ili nozi.

Šta uzrokuje uklještene živaca?

Do stezanja nerava dolazi kada okolna tkiva – poput kostiju, ligamenata i mišića, pritiskaju živce. Prekomerni otok i upala takođe mogu da stisnu živce.

Specifična stanja koja mogu da dovedu do abnormalnog pritiska na živce su:

• Reumatoidni artritis – izaziva upalu u zglobovima koja može vršiti pritisak na obližnje živce.
• Osteoartritis – kako se hrskavica troši, kosti počinju da se trljaju jedna o drugu, a telo reaguje rastom nove kosti, što može da pritiska obližnje živce.
• Povreda – povrede koje pogađaju kosti, zglobove, ligamente ili mišiće mogu potencijalno dovesti do uklještenja živca – bilo zbog pomerenog ili oštećenog tkiva ili otoka koji se razvija nakon povrede.

Specifična stanja kičme koja mogu dovesti do stegnutog živca su:

• Hernija diska
• Tumori kičmene moždine
• Spinalna stenoza
• Prelom kičme

Faktori koji povećavaju rizik od uklještenja živaca

• Starost – ljudi stariji od 50 godina, zbog artritisa i degeneracije povezane sa starenjem.
• Gojaznost – prekomerna težina može da vrši pritisak na živce.
• Trudnoća – fetus zauzima prostor u telu tokom trudnoće, pomerajući organe i druga tkiva u stranu. To može dovesti do kompresije nerava.
• Ponavljajući pokreti – ponavljajući pokreti zglobova mogu izazvati upalu koja dovodi do uklještenja živca.

Kako se dijagnostikuje uklješteni živac?

Kod lekara zbog uklještenog živca treba otići ako ne reaguje na konzervativno lečenje kod kuće, poput odmora i lekova protiv bolova koji se izdaju bez recepta. Da bi pronašao uzrok uklještenog živca, lekar će fizički pregledati pogođeno područje.

Tražiće slabost mišića, proveriće promene u refleksima i pitaće o različitim senzacijama da li se osećaju.

Ako je potrebno, lekar može da preporuči jedan ili više testova:

• Rendgen – može da pokaže promene na kostima koje mogu da utiču na živce, poput sužavanja kičmenog kanala ili preloma.
• Ultrazvuk – može da pokaže kompresiju nerva ili oštećenje okolnih ligamenata.
• Kompjuterizovana tomografija – CT skeniranje prikazuje 3D slike i više detalja o kostima i mekim tkivima (kao što su ligamenti) nego rendgenski snimak.
• Magnetna rezonanca – MRI može da pokaže da li oštećenje mekih tkiva uzrokuje kompresiju nerava.
• Elektromiografija i studija nervne provodljivosti – ovi testovi mogu pomoći u utvrđivanju da li živac funkcioniše kako treba. Ovo pomaže lekaru da vidi da li su simptomi posledica pritiska na korenove kičmenih živaca ili su rezultat drugog stanja i uzroka.

Lečenje uklještenog nerva

Hirurška intervencija je poslednje sredstvo u lečenju uklještenog živca kada nehirurško lečenje nije pomoglo. Vrsta operacije zavisi od područja i uzroka uklještenog živca.

Pre operacije, lekar propisuje jedan ili više tretmana:

• Vreme i odmor – kod mnogih ljudi, vreme je dovoljno za lečenje uklještenog živca i ne zahteva formalni medicinski tretman. Simptomi mogu nestati za nekoliko dana ili nedelja.
• Led i toplota – nanositi led i toplotu, kao na otečeno područje za privremeno olakšanje.
• Lekovi protiv bolova koji se izdaju bez recepta – acetaminofen i nesteroidni antiinflamatorni lekovi mogu da ublaže simptome.
• Uređaji za imobilizaciju – u zavisnosti od pogođenog područja i uzroka uklještenog živca, lekar može da preporuči nošenje ortoze za imobilizaciju tog dela tela. Ovo ograničava pokretljivost i obim pokreta kako bi se živcu omogućilo zarastanje. Primeri uključuju udlagu za zglob i cervikalnu kragnu za vrat.
• Kortikosteroidi – lekar može da prepisati antiinflamatorne lekove poput prednizona za ublažavanje bola i upale. To mogu biti oralni lekovi ili injekcije.
• Fizikalna terapija – istezanje i lagane vežbe mogu pomoći u smanjenju pritiska na živce i ublažiti blagi bol.

Znaci koji ukazuju se uklješteni živac oporavlja

Smanjenje težine simptoma je znak da zarasta. To može uključivati:

• Bol koji nije toliko jak
• Bol koji pogađa manje delova tela nego ranije
• Manji intenzitet i/ili učestalost abnormalnih senzacija (kao što su peckanje ili utrnulost)
• Poboljšan opseg pokreta u pogođenom zglobu
• Poboljšana snaga mišića u pogođenom području
• Manje simptoma.